Witrynę uruchomiono w 2001 roku a jej pomysłodawcami byli Jimmy Wales i Larry Sangel. W ciągu tych ośmiu lat stała się największą internetową encyklopedią na świecie. Wolność przepływu informacji, czyli fundament funkcjonowania witryny, napotkała się jednak z dużą krytyką. Wikipedii zarzuca się stronniczość podawanych informacji i nieścisłości. Tak zwani “wandale” korzystają z wolności, jaką daje encyklopedia i celowo wprowadzają fałszywe informacje. Na szczęście przewaga entuzjastów nad żartownisiami jest miażdżąca i szkody są błyskawicznie naprawiane. Do tego stopnia, że badanie przeprowadzone przez magazyn Nature dowiodło, że Wikipedia jest równie precyzyjna i bogata w informacje, co Encyclopædia Britannica.
Jak to się zaczęło?
Wikipedia zaczynała jaki Nupedia, czyli darmowa, anglojęzyczna encyklopedia online, której artykuły były pisane przez ekspertów i weryfikowane. Nupedia powstała 9 marca 2000 roku na zlecenie firmy Bomic Inc. Na początku oferowała treść na autorskiej licencji Nupedia Open Content License, jednak szybko przesiadła się na GNU FDL, po namowie Richarda Stallmana. Jimmy Wales, dyrektor Bomic Inc. i Larry Sanger, naczelny Nupedii chcieli jednak czegoś więcej.
10 stycznia 2001 roku powstała witryna www.wikipedia.com, która konkurowała z Nupedią. Encyklopedie różniły się tym, że pierwsza wciąż polegała na zleconych eksperckich artykułach, zaś druga na swoich użytkownikach. Co ciekawe, eksperci zainteresowali się nowym projektem i zamiast do Nupedii, pisywali za darmo artykuły dla Wikipedii. Do końca roku w darmowej, otwartej encyklopedii widniało już 20 000 artykułów w 18 językach. Rok później Wikipedia była już dostępna w 26 językach, dwa lata później w 46, a w trzy lata później aż w 161. Popularność Wikipedii osiągnęła takie stadium, że zdecydowano się zamknąć Nupedię a jej zawartość zaimportować do darmowej encyklopedii. Dziś Wikipedia jest największą encyklopedią na świecie. Nie wyświetla żadnych reklam a jej jedynym źródłem dochodu są datki od chętnych.
Jak powstaje Wikipedia?
Wikipedia to dzieło wszystkich internautów, którzy chcą pomóc. Każdy artykuł może stworzyć bądź edytować dowolna osoba, zarówno zarejestrowana na witrynie, jak i anonimowo. To w jaki sposób pojawiają się zmiany w danym artykule zależy już od wersji językowej Wikipedii, ale najczęściej ukazują się od razu, zanim zostaną zweryfikowane. Wydawać by się mogło, że przez tak otwarte podejście, gros wikiartykułów będzie czystym nonsensem pisanym przez amatorów. Kto tak myśli, ten znacznie nie docenia wikispołeczności. Głupoty i informacje nieprawdziwe są wychwytywane natychmiastowo przez innych użytkowników i usuwane. Przeprowadziliśmy eksperyment i zmodyfikowaliśmy jeden z artykułów. Bezsensowną paplaninę usunięto już po trzech minutach, zaś nasz wpis trafił do archiwum w celu powtórnej weryfikacji. Warto odnotować, że Wikipedia oparła się również korupcji. Instytucje takie, jak rząd USA czy Microsoft oferowały fundacji wsparcie finansowe w zamian za sponsorowane artykuły. Giganci spotkali się z odmową.
Wolność słowa stała się nie tylko zaletą, ale i problemem Wikipedii. Społeczności islamskie sprzeciwiły się umieszczania portretu Mahometa, gdyż jest to sprzeczne z Koranem. Prośbę odrzucono, co tym bardziej rozzłościło ortodoksyjnych wyznawców tej religii. Z kolei Chiny nie próbowały nawet nawiązywać dialogu z Wikimedią – niektóre sekcje Wikipedii są permanentnie zablokowane przez chińskich providerów internetowych na polecenie rządu. Jedynym ograniczeniem jest prawo stanu Floryda, gdzie znajdują się serwery Wikipedii.
Wikitechnikalia
Wikipedia opiera się o platformę Mediawiki, która powstała na zlecenie Wikimedii i jest darmowa z otwartym kodem źródłowym. Platforma napisana została w PHP i polega na bazie danych MySQL. MediaWiki dostępna jest na licencji GNU GPL.
Encyklopedia pracuje na dedykowanych klastrach linuksowych serwerów (głównie Ubuntu), zaś systemem plików zarządzają maszyny z systemem OpenSolaris. Wikipedia to 300 serwerów na Florydzie, 26 w Amsterdami i 23 w Korei Południowej. Tak potężny zestaw maszyn musi sobie radzić z 60 000 żądań wyświetlenia strony na sekundę. Witryny są pobierane z pamięci podręcznej zarządzanej przez mechanizm Squid. Te, które są niedostępne z tego źródła pobierane są z oprogramowania Linux Virtual Server. Ten z kolei przekazuje żądanie do serwera Apache, który renderuje witrynę pobierając informacje z bazy danych.
Płacę, więc wymagam
Przyszłość Wikipedii, mimo spektakularnego wręcz sukcesu, nie jest jasna. Tak olbrzymia ilość informacji, jaką zarządzają serwery oraz jeszcze większy ruch, jaki generują użytkownicy to astronomiczne koszta. Co roku fundacja Wikimedia zmaga się z widmem bankructwa i koniecznością wyłączenia serwerów. Warto przypomnieć, że fundacja utrzymuje się wyłącznie z datków i samodzielnie nie generuje zysków. Jeżeli korzystasz z Wikipedii i chcesz, by encyklopedia dalej funkcjonowała i się rozwijała, link do informacji o płatnościach znajdziesz na samej górze strony głównej encyklopedii.
20 najchętniej wyświetlanych artykułów Wikipedii
- Wiki
- The Beatles
- Michael Jackson
- Favicon
- YouTube
- Wikipedia
- Barack Obama
- Zmarli w roku 2009
- Stany Zjednoczone
- Portal:Aktualności
- Druga Wojna Światowa
- Transformers
- Slumdog Millionaire
- Lil Wayne
- Adolf Hitler
- Indie
- Transformers 2
- Hoży Doktorzy