1. Kilka słów czym jest netbook
Netbook nie miałby racji bytu, gdyby wcześniej nie został opracowany tani, a przede wszystkim energooszczędny procesor, który jest sercem całej konstrukcji i wyznacznikiem przynależności urządzenia do tej kategorii. Nic dziwnego, że według Intela do netbooków zaliczamy komputery wyposażone w mobilne procesory, oczywiście z rodziny Atom. Mobilne procesory są bardzo energooszczędne, ale zarazem mało wydajne.
W związku z tym typowy netbook nie nadaje się ani do pracy z wieloma programami jednocześnie, ani z wymagającymi aplikacjami do edycji grafiki, filmów wideo itp. Mniejsze rozmiary komputera są zaletą, ale pisanie na małej klawiaturze czasami bywa upiorne. Również problem sprawia otwieranie “okien” w niskiej rozdzielczości natywnej, z jakiej korzystają netbooki 10-calowe i mniejsze. W netbookach brakuje także napędu optycznego. Jednak ten problem dotyczy też niewielkich notebooków.
2. Jaki procesor? AMD, Intel czy VIA?
Na razie króluje Intel Atom, ale AMD ze swoim Athlonem II Neo oraz słabszym procesorem z serii V zaczynają powoli zagrażać tej dominacji. Zalety procesorów Intel Atom to niski współczynnik TDP, który waha się, w zależności od modelu, od 0,65 W do 13 W oraz obsługa technologii Hyper-Threading, która pozwala przeprowadzić dwa razy więcej obliczeń. Taki procesor z jednym rdzeniem jest traktowany przez system jako procesor dwurdzeniowy, a dwu jako czterordzeniowy.
3. Płynne filmy w HD
Standardowy netbook ma zintegrowany układ graficzny. Najczęściej jest to Intel GMA 3150 lub 950. Są one nieco archaiczne, ale z większością zadań radzą sobie nieźle. Jeżeli chcemy na netbooku uruchomić bardziej ambitną grę 3D, musimy poszukać modelu z technologią Nvidia ION lub AMD Vision. Te rozwiązania są szybsze niż grafika Intela. Ponadto netbook wyposażony w taki układ podoła dekodowaniu i odtwarzaniu filmu w wysokiej rozdzielczości.
Układy graficzne są wyposażone w dekoder wideo, który odciąża procesor w trakcie odtwarzania filmu, dzięki czemu obraz się nie zacina. Poza tym netbooki z wydajną grafiką mają złącza HDMI, dzięki czemu możemy je podłączyć do telewizora HD.
4. Ekran – matowy, błyszczący, tablet
Netbooki z wydajniejszym akceleratorem graficznym mają większe ekrany (nawet 12 cali) i wyższą rozdzielczość. Te z układami Intela mają przeważnie 10-calowe ekrany przy rozdzielczości 1024×600 pikseli. Tak niska rozdzielczość może irytować. Może się bowiem zdarzyć, że gdy otworzymy okno aplikacji, jej przyciski wyboru opcji znajdą się… poza obszarem Pulpitu.
Panuje moda na błyszczące lustrzane ekrany. Obraz na takim ekranie jest ostry jak żyletka, ale… tylko w niezbyt jasnym pomieszczeniu. W słoneczny dzień możemy mieć kłopot, by cokolwiek zobaczyć poza własnym odbiciem. Dlatego warto wybrać ekran matowy ze specjalną antyrefleksyjną powłoką. Do zestawienia trafił także Lenovo IdeaPad S10-3t z ekranem dotykowym. Można go obrócić w dowolny sposób i zamienić go w tablet. Ekran obsługuje multidotyk, który można wykorzystać w wielu aplikacjach.
5. Dla kogo i do czego?
Głównie z powodu niskiej ceny “komputery do Internetu” robią furorę. Większość netbooków kosztuje ok. 1300 zł. Są to przeważnie urządzenia z ekranem o przekątnej 10″. Jedynymi, znacznie odstępującymi od tej reguły modelami są Sony Vaio z serii P i serii X, których cena jest kosmiczna, wynikająca z wyjątkowego wzornictwa i bardzo wysokiej jakości użytych materiałów.
Trzeba jednak pamiętać, że ten sprzęt nie sprawdzi się jako jedyny komputer w domu i nie zastąpi stacjonarnego peceta. Niektóre bardziej wydajne netbooki wyposażone w wydajniejsze karty graficzne oraz wyjścia HDMI pozwolą je wykorzystać jeszcze jako domowy odtwarzacz multimediów, również filmów w wysokiej rozdzielczości.
Praktycznie każdy netbook ma dwa kontrolery sieciowe – przewodowy LAN i bezprzewodowy Wi-Fi. Większość dysponuje bezprzewodowym interfejsem Bluetooth, a coraz więcej modeli wyposażanych jest w modem GSM 3G. Taki netbook oznacza łączenie się z Internetem w praktycznie dowolnym miejscu na Ziemi, gdzie mamy zasięg sieci GSM. Netbook będzie więc komputerem idealnym dla osób potrzebujących stałego dostępu do Internetu, które chcą mieć kontakt z Siecią bez kabli i zawsze pod ręką.
6. Jaki dysk – HDD czy SSD?
Netbooki to pierwsza grupa urządzeń mobilnych, w których zaczęto stosować dyski SSD. Powodem, dla którego zastępują one typowe HDD z wirującymi talerzami magnetycznymi, jest m.in. wydajność. Mimo że nie zawsze przewyższają HDD zmierzonymi transferami, to praca z pamięcią flash jest po prostu bardziej komfortowa. Ponadto dyski SSD są bardziej energooszczędne oraz odporne na wstrząsy, a to bardzo istotne w przypadku netbooków. Pamięć flash nie jest zbyt popularna ze względu na cenę za 1 GB. Pamięć magnetyczna jest więc skazana dla osób, którym zależy na większej pojemności.
7. Głośność
Słabsze, ale za to energooszczędne procesory generują znacznie mniej ciepła podczas pracy. Dlatego są one łatwiejsze do chłodzenia. Oznacza to, że netbooki pracują ciszej od typowych, bardziej wydajnych notebooków. Dzięki temu średni poziom wytwarzanego hałasu podczas obciążenia procesora wynosi ok. 24 dB. Najgłośniejsze w naszych testach okazały się Sony Vaio z serii M – VPCM12M1E (34,6 dB) oraz Hannspree HannsBook SN10E218 (33,7 dB). Taki poziom może irytować. Gdy zależy nam na ciszy, zwróćmy uwagę na modele Asusa EeePC 901 (18,5 dB) oraz Sony Vaio serii P – (19,5 dB).
8. Tylko do Internetu?
Jeżeli chodzi o starsze modele i współczesne słabsze wyposażone w jednordzeniowe procesory, możemy zdecydowanie stwierdzić, że ich wydajność jest na tyle niska, iż o poważniejszych zadaniach czy nawet odtwarzaniu filmów HD nie ma co myśleć. Jednakże pojawiają się modele z procesorami dwurdzeniowymi i wydajnymi układami graficznymi. Pod tym względem wyróżnia się Asus Lamborghini VX6. Jest najszybszy w naszym zestawieniu pod względem wydajności grafiki. Tak dobre osiągi zapewnia mu głównie mocny “silnik”, którym jest najszybszy obecnie dwurdzeniowy procesor Intela z rodziny Atom – D525. Wyścigówka od Asusa ma jeszcze jedną zaletę. W jej wyposażeniu znalazły się dwa szybkie porty USB 3.0, których na razie brakuje innym modelom w naszym zestawieniu.
Główny konkurent Asusa, MSI Wind 12 U250, jest wyposażony w dwurdzeniowy procesor AMD Athlon II Neo K325 taktowany zegarem 1,3 GHz. W trybie oszczędnej pracy procesor zwalnia do 800 MHz, co pozwala na zmniejszenie zużycia energii i wydłużenie czasu pracy na baterii. Za generowanie grafiki odpowiada zintegrowany z chipsetem układ ATI Mobility Radeon HD 4225. W testach wydajnościowych Wind 12 prezentuje się bardzo dobrze. W 3DMarku05 uzyskał 2114 pkt, zaś w PCMark05 – 2964 pkt. Co istotne, MSI Wind 12 U250 jest dużo tańszy od omawianego wcześniej Asusa. Czy warto zaoszczędzić, czy wydać więcej i cieszyć się nie tylko znaczkiem Lamborghini na masce, ale też wydajnością i lepszym czasem pracy na baterii? Każdy musi sam sobie odpowiedzieć.
9. System operacyjny, oprogramowanie dodatkowe
Dostępne na rynku netbooki obsługują praktycznie wszystkie systemy: Windows XP, Windows Vista, Windows 7, Linux, a nawet Google Android, aczkolwiek najbardziej odpowiedni będzie najnowszy Windows 7. To ze względu na popularność i łatwość obsługi oraz Linux, który pozwoli zaoszczędzić trochę pieniędzy. Wraz z komputerami Eee PC dostajemy dwa systemy operacyjne, które możemy odpalić niezależnie, ponieważ do startu komputera przeznaczone są dwa przyciski. Jeden pozwala na szybkie uruchomienie systemu Asus Express Gate, który jest tak naprawdę bardzo prostym zestawieniem aplikacji pracujących w środowisku linuksowym. Służą one do odtwarzania multimediów, przeglądania stron internetowych oraz korzystania z poczty elektronicznej i komunikatora internetowego. Jest to bardzo użyteczne rozwiązanie, bo taki system startuje kilka razy szybciej od pełnowartościowego Windows i pozwoli np. na błyskawiczne skorzystanie z Internetu.
Wszystkie urządzenia w naszym zestawieniu były testowane w środowisku Windows. Również w sklepach większość netbooków jest fabrycznie wyposażona w system Microsoftu. Najczęściej jest to Windows 7, następca Visty w wersji Starter. Jest to bardziej zaawansowany system od popularnego i wciąż nieśmiertelnego XP. Na jego korzyść w przypadku komputerów przenośnych przemawia lepiej dopracowane zarządzanie energią, co ma istotny wpływ na czas pracy na baterii. Większe 12-calowe modele netbooków mają zainstalowany system w wersji Home Premium.
System to nie wszystko. Wielu producentów dołącza do komputera mniej lub bardziej bogate oprogramowanie dodatkowe. Przeważnie jest to program antywirusowy. Również często w zestawie znajduje się pakiet oprogramowania biurowego, najczęściej Microsoft Works lub w najnowszych modelach Office 2010 Starter. Praktycznie każdy netbook ma zainstalowaną kamerę internetową. Wśród testowanych urządzeń prawie co trzeci był pozbawiony oprogramowania kamery, jednak tylko co ósmy miał oprogramowanie, które oferowało więcej niż standardowe funkcje robienia zdjęcia i rejestrowanie wideo. Niektóre modele netbooków za pomocą specjalnego oprogramowania pozwolą wykorzystać je jako sposób na zabezpieczenie komputera przed niepowołanym dostępem. Do tego celu służy funkcja rozpoznawania twarzy. Znajdziemy ją m.in. w netbookach Lenovo i MSI.
10. Wygoda obsługi – klawiatura i touchpad
Konstruktorzy, kompresując obudowę do rozmiarów ok. 10 cali, musieli nie tylko upchnąć wszystkie podzespoły kryjące się wewnątrz, ale także klawiaturę i touchpad. O dodatkowej części numerycznej raczej nie można mówić. Jednakże producenci podeszli do tego problemu na kilka sposobów. Jedni zmniejszyli rozmiar klawiszy, zostawiając standardowe odstępy pomiędzy nimi. Inni nie zmniejszyli klawiszy, lecz zsunęli je bliżej, czyniąc klawiaturę bardziej zwartą. Zmierzona szerokość klawiszy testowanych modeli wynosi od 12 mm w przypadku najmniejszego urządzenia – Sony Vaio P, do 17 mm w przypadku Packard Bella dot s oraz 18 mm w Toshibie NB200. Oczywiście im mniejsze rozmiary klawiszy, tym trudniej będzie na takiej klawiaturze pisać.
Poza klawiaturą nieodzownym urządzeniem wskazującym do obsługi systemu i programów w nim zainstalowanych jest touchpad. Niestety podobnie jak klawisze, również “gładzik” uległ skurczeniu. W najgorszym przypadku możemy się posiłkować, podłączając mysz do portu USB.
11. Mobilność
Przeciętny, 10-calowy model waży mniej niż 1,3 kg. Najlżejsza “dwunastka” – Asus Eee PC 1201HA waży niespełna 1,4 kg. Najmniej wygodny do przenoszenia jest 11,6-calowy HP Compaq Mini 311C – blisko 1,6 kg. Wagą piórkową, trochę ponad 0,5 kg, może pochwalić się 11- calowy model Sony Vaio z serii X – waży zaledwie 760 g. Ponadto ma obudowę, której grubość wynosi zaledwie 1,5 cm. Ma on jedną wadę, kosztuje 6000 zł.
Mobilność netbooków wynika nie tylko z ich niewielkiej wagi, ale także zastosowanej baterii. Jednak długi czas pracy na baterii nie jest domeną wszystkich testowanych urządzeń. Są wśród nich zarówno krótkodystansowcy, jak i maratończycy. Rekordzistą jest HP Mini 5103, który bez zasilacza obejdzie się niemal 11,5 godziny. Drugi wynik należy do urządzenia Dell Inspiron Mini 1012. Najsłabszy czas odnotował Icom LightBook 1020, którego bateria wyczerpała się po niespełna dwóch godzinach. Średni wynik to 6 do 7 godzin. Pod względem czasu pracy na baterii i wagi wyróżniają się modele marki Samsung: N140, N150 i N210. Wytrzymują 8 godzin na zasilaniu bateryjnym i ważą ponad 1 kg.