Rozdzielczość i proporcje obrazu, czyli jak uniknąć czarnych pasów
Filmy zapisane na płytach DVD i Blu-ray mają stosunek szerokości obrazu do jego wysokości wynoszący 16:9, czyli 1,78:1. Nic więc dziwnego, że większość projektorów w naszym teście (10 modeli) wyświetla obraz o takich właśnie proporcjach. Dzięki temu nad i pod właściwym obrazem nie ma dodatkowych czarnych pasów (tzw. kaszetów), które nierzadko w znacznym stopniu wpływają na komfort oglądania filmu. Niestety, filmy są często wydawane w innych panoramicznych formatach (obraz o proporcjach 1,85:1 lub 2,39:1), przez co czarne pasy i tak się pojawią, lecz są znacznie węższe niż w modelach wyświetlających obraz o proporcjach 16:10 (1280×800 pikseli) czy 4:3 (800×600 lub 1024×768 pikseli). Filmy w standardzie HD wyświetlane na drugiej z wymienionych grup rzutników dodatkowo są przeskalowywane.
W przypadku siedmiu projektorów podstawowa wielkość obrazu wynosi 1920×1080 (Full HD), natomiast trzy modele (Acer H5360, BenQ W600+ i Optoma HD67N) mają rozdzielczość 1280×720 pikseli (HD Ready). Sony VPL-BW7, który zajął ostatnie miejsce, wyświetla obraz o wielkości 1280×800 pikseli, natomiast jeżeli chodzi o Epsona EH-TW450 sprawa jest nieco skomplikowana. Jego matryca ma fizyczne wymiary 1280×800, ale po podłączeniu odtwarzacza DVD lub Blu-ray rozdzielczość jest elektronicznie zmniejszana do 1280×720. Jeżeli źródłem obrazu jest komputer, niezniekształcony obraz można uzyskać ustawiając rozdzielczość 1280×800.
Jak duży obraz możemy uzyskać
Najważniejszą zaletą projektorów w porównaniu z telewizorami jest wielkość wyświetlanego obrazu. O ile ciężko jest kupić, nie wydając przy tym fortuny, telewizor o przekątnej dłuższej niż 50″, nawet najtańszy projektor do kina domowego jest w stanie wyświetlić na ekranie kilkakrotnie większy obraz. Problem w tym, że musi być od niego odpowiednio oddalony, np. żeby uzyskać imponującą przekątną 300″ odległość projektora od ekranu musi wynosić w większości wypadków aż 10 m. Dlatego też warto zwracać uwagę na parametr zwany współczynnikiem projekcji (ang. throw ratio) określający stosunek odległości projektora od ekranu do szerokości obrazu. Podawany jest jego zakres, a nie pojedyncza wartość, gdyż obiektywy projektorów wyposażono w zoom. Największe możliwości regulacji wielkości obrazu oferuje Epson EH-TW3200 dzięki zoomowi optycznemu wynoszącemu maksymalnie 2,1× (throw ratio w granicach 1,34-2,87 – np. przy odległości 3 m od ekranu obraz może mieć szerokość od 105 cm do 224 cm). W pozostałych modelach zoom waha się od 1,1x do 1,2x. Największy obraz przy określonej odległości pozwala uzyskać z kolei Epson EH-TW450 dzięki throw ratio wynoszącemu 1,26-1,52. Przykładowo przy odległości 3 m obraz będzie miał szerokość od 197 do 238 cm. Każdy z przetestowanych przez nas projektorów można zamocować w uchwycie sufitowym (“do góry nogami”), a także wykorzystać do tylnej projekcji. W przypadku większości modeli dopasowanie położenia obrazu wymaga przestawienia projektora. Istnieje co prawda cyfrowa korekcja trapezowa (keystone), ale obniża ona jakość obrazu. Wyjątek stanowi Epson EH-TW3200 wyposażony w optyczną korekcję położenia obiektywu (lens shift). W prosty sposób, za pomocą dwóch pokręteł, można w tym przypadku przesuwać obraz, nie ruszając rzutnika z miejsca.
Jakość obrazu: jasność i inne parametry
Jasność obrazu w przypadku projektorów do kina domowego nie jest tak istotna jak w rzutnikach biznesowych. Filmy najczęściej ogląda się wieczorem, w zaciemnionym pomieszczeniu, przez co zbyt duża jasność obrazu może czasami wręcz przeszkadzać. Niektórzy producenci, tacy jak BenQ, zwracają jednak uwagę na sytuacje, w których zasuwanie rolet czy zasłon i gaszenie światła nie jest pożądane. Wtedy sprawdzi się np. BenQ W600+ o jasności wynoszącej według naszych pomiarów 1532 lm w trybie normalnym i 1221 lm w trybie ekonomicznym. Pozostałe modele oferują jasność mieszczącą się w przedziale od 368 lm (Optoma HD200X) do 1033 lm (Epson EH-TW450). Badając jasność obrazu w 9 punktach podczas wyświetlania białej planszy, obliczyliśmy równomierność oświetlenia ekranu. Im niższy wynik, tym łatwiej zauważalne są różnice w jasności ekranu (zwykle w rogach).Często spotykaną przypadłością projektorów wykorzystujących technologię DLP jest tzw. efekt tęczy. Ma on postać barwnych refleksów widocznych wtedy, gdy wyświetlane są jednocześnie jasne i ciemne elementy. Efekt ten jest subiektywny, niektóre osoby widzą go niemal zawsze, inne w ogóle. Zjawisko to nie występuje w rzutnikach 3LCD. W przypadku modelu Acer H7531D (zwycięzcy testu) nie odnotowaliśmy wystąpienia tego niepożądanego efektu.
Ergonomia i zużycie energii
Piloty zdalnego sterowania mają różną wielkość i kształty, a także rozmaite rozmieszczenie klawiszy, ale generalnie dobrze spełniają swoją rolę. Ponieważ najczęściej używa się ich w zaciemnionym pomieszczeniu, dobrze, żeby klawisze były podświetlane lub przynajmniej fosforyzujące. Jedynie w obu projektorach firmy Acer oraz Epson EH-TW450 zabrakło tego udogodnienia. Piloty Optomy warto z kolei pochwalić za osobny klawisz do przełączania między trybem normalnym a ekonomicznym, co oszczędza użytkownikowi mozolnego wyszukiwania tej opcji w menu ekranowym.
Projektory generalnie nie należą do energooszczędnych urządzeń, lecz i tak zaobserwowaliśmy spore różnice w poborze energii elektrycznej. W trybie normalnym mogą pobierać od 230 W (Optoma HD67N) do nawet 301 W (Acer H7531D). W trybie ekonomicznym, jak sama nazwa wskazuje, jest nieco lepiej. Skrajne wartości wśród projektorów w naszym teście to 196 W (Sony VPL-BW7) i 250 W (ponownie Acer H7531D).
Złącza i multimedia: HDMI standardem
W żadnym projektorze do kina domowego nie mogło zabraknąć cyfrowego wejścia HDMI umożliwiającego dostarczenie sygnału wideo (i audio) o najwyższej obecnie dostępnej jakości, zgodnego z protokołem HDCP. Aż 8 spośród 12 modeli w teście wyposażono w dwa takie wejścia. Jeżeli chodzi o starsze złącza analogowe, wszystkie modele mają wejścia D-Sub i kompozytowe, zaś złącza S-Video zabrakło tylko w Optomach HD20LV i HD200X. Sygnał komponentowy obsłużą wszystkie opisywane rzutniki, lecz w trzech przypadkach konieczna jest przejściówka. Znajduje się ona w komplecie z projektorami Epson EH-TW450 i Sony VPL-BW7, natomiast do Optomy HD67N trzeba ją dokupić. Wszystkie modele o rozdzielczości 1920×1080 mają specjalne złącze Trigger 12V, które służy m.in. do automatycznego opuszczania ekranu sterowanego elektrycznie.
W projektorach biznesowych prawie zawsze znajdziemy wbudowany niewielki głośnik, który nie generuje dźwięku o zbyt wyszukanej jakości, ale czasem się przydaje. W systemach kina domowego jego przydatność staje się dyskusyjna i dlatego w czterech modelach (Epson RH-TW3200, Optoma HD20LV, Optoma HD200X i Sony VPL-BW7) zrezygnowano z tego elementu. W pozostałych umieszczono głośnik monofoniczny o mocy od 1 do 5 W. Jedyny wyjątek stanowi zwycięzca testu, Acer H7531D, którego głośnik jest stereofoniczny, lecz nie wyróżnia się znaczną mocą (2 × 1 W).
Projekcja 3D: bez okularów ani rusz
Najnowszym trendem mającym być nową jakością w stosunku do zwykłego obrazu płaskiego, nawet o rozdzielczości Full HD, jest obraz trójwymiarowy (3D). Także trzy spośród projektorów w rankingu (Acer H5360, BenQ W600+ i Optoma HD67N) mają możliwość wyświetlania obrazu stereoskopowego, oczywiście po dokupieniu specjalnych okularów. Zestaw zawierający jedną parę oraz odpowiedni kontroler podłączany do komputer przez złącze USB kosztuje obecnie ponad 600 zł. Do tej pory źródłem mógł być jedynie komputer z odpowiednią kartą graficzną firmy Nvidia, ale niedawno pojawił się na rynku konwerter Optomy oznaczony symbolem 3D-XL, który umożliwia przesłanie do projektora trójwymiarowego obrazu z odtwarzacza Blu-ray 3D, konsoli PlayStation 3 lub Xbox 360 oraz odbiornika Sky 3D. Filmów Blu-ray 3D wciąż jest bardzo mało, ale sukcesywnie pojawiają się nowe tytuły.
Dodatkowa funkcjonalność: korekcje obrazu
W przypadku niektórych modeli, np. Epsona EH-TW3200 czy BenQ W1000+, istnieje możliwość zaawansowanej korekcji jakości obrazu, niespotykana w prostszych urządzeniach. Można m.in. precyzyjnie dostroić ostrość, krzywą gamma, kolor skóry itd. Ciekawą funkcją jest też korekcja koloru ekranu, przydatna gdy obraz nie jest wyświetlany na białym czy szarym ekranie, ale np. na różowej ścianie czy zielonej albo czarnej tablicy. Znajdziemy ją w obu Acerach i w BenQ W600+. Ciekawą funkcją, dostępną w Acerze H7531D, jest PIP (ang. Picture In Picture), która pozwala wyświetlać jednocześnie obraz z dwóch źródeł. Jak sama nazwa wskazuje, projektory do kina domowego są zwykle eksploatowane w zaciszu domowym, przez co zdawałoby się, że zabezpieczenia przed niepowołanym dostępem nie są tak istotne. Niemniej we wszystkich projektorach Acer i BenQ z naszego rankingu istnieje opcja zabezpieczenia hasłem dostępu do menu ekranowego, w modelu Epson EH-TW3200 można całkowicie zablokować klawisze panelu oraz osobno przycisk ON/OFF (blokada rodzicielska). Piloty i panele sterujące projektorów Acer są wyposażone w zagadkowy zielony klawisz z białą literą “e”. Do czego służy? Można do niego przypisać jedną z funkcji ePower (opcje związane z jasnością lampy), eTimer (wyłącznik czasowy) albo eView (wybór predefiniowanego trybu wyświetlania), dzięki czemu użytkownik natychmiastowo uzyskuje dostęp do odpowiednich opcji bez konieczności wchodzenia do menu rzutnika.
Kontrast projektorów
Jednym z najważniejszych parametrów wpływających na jakość obrazu rzutnika jest współczynnik kontrastu. Im jest on wyższy, tym głębsza czerń, a w ciemnych scenach łatwiej można rozróżnić szczegóły. Zbyt niski kontrast powoduje, że elementy, które powinny być czarne są co najwyżej szare i świecą, co wyraźnie obniża czytelność. Zwykle najbardziej uciążliwe jest świecenie wspomnianych już czarnych pasów podczas ciemnych scen. Producenci najczęściej podają wartość kontrastu on/off, który oblicza się, dzieląc jasność bieli przez jasność czerni, a jego deklarowana wartość waha się od 1000:1 (Sony VPL-BW7) do 50 000:1 (AcerH7531D). Rzeczywiste wartości uzyskane w laboratorium są sporo niższe od deklarowanych, od 557:1 (Sony VPL-BW7) do 6236:1 (Acer H7531D) W niektórych modelach poziom czerni jest sztucznie poprawiany za pomocą mechanizmu dynamicznej przesłony, przez co redukuje się wielkość strumienia światła wychodzącego
z obiektywu przy wyświetlaniu ciemnych scen. Nie zawsze daje to pożądany skutek, ponieważ przysłona nie jest bezgłośna i widać efekt tzw. pompowania jasności (nagłe nienaturalne zwiększenie jasności obrazu przy zmianie sceny na jasną). Inną metodą pomiaru kontrastu jest test ANSI, w którym mierzy się jasność czarnych i białych pól ułożonych w szachownicę. Tu najlepiej wypadł projektor Optoma HD20LV (233:1), najgorzej Epson EH-TW450 (tylko 95:1), chociaż jego kontrast on/off to aż 5556:1.
Głośność projektorów
Wyświetlaniu obrazu przy wykorzystaniu projektora zawsze towarzyszy szum wentylatora chłodzącego lampę. Zwykle ma on akceptowalną głośność, którą można jeszcze obniżyć, przełączając rzutnik w tryb ekonomiczny (niższa jasność i mniejszy pobór energii przez projektor). Podczas pracy w trybie normalnym najbardziej hałaśliwe okazały się modele: Sony VPL-BW7, który emituje hałas o natężeniu aż 41,9 dB, i Epson EH-TW450, którego głośność wynosi 39,5 dB. W tym pierwszym przypadku dźwięk płynący z głośników w czasie cichych scen może zostać zagłuszony przez szum systemu chłodzenia projektora. Najcichszy w trybie standardowym jest BenQ W1000+, generuje hałas o natężeniu zaledwie 31,3 dB, zaś w trybie ekonomicznym Acer H5360 – 26,7 dB.
Mówiąc o głośności, warto pamiętać, że decybele są jednostką logarytmiczną.W praktyce oznacza to m.in. tyle, że urządzenie uzyskujące wynik o 3 dB wyższy jest tak naprawdę dwa razy głośniejsze!
Wyniki testu
