230 stron liczy “Mapa drogowa otwartego rządu w Polsce” przygotowana w lipcu 2011 roku przez Centrum Cyfrowe Projekt: Polska. Dokument udostępniony zgodnie z zasadami wolnych licencji opisuje idee otwartego rządu, jako “nowego paradygmatu w stosunku do koncepcji elektronicznej administracji, obowiązującej dotychczas jako koncepcja podstawowa”. Jej elementarnym założeniem jest otwartość i dostępność dla obywateli rządu, państwa i administracji publicznej. W praktyce oznaczać to ma jawność procedur działania i otwartość zasobów, zamiast ich utajniania w imię dbałości o bezpieczeństwo narodowe. “Mapa drogowa” jest zresztą zbieżna z założeniami realizacji unijnej Cyfrowej Agendy dla Europy na lata 2010 2015. Nie oznacza to jednak, że niezbędne jest udostępnianie wszelkich zasobów publicznych. Nie jest to nawet wskazane. Raport “Open Data, Open
Society” wymienia jako istotne następujące typy danych: dane geograficzne, dane demograficzne, wyniki wyborów, dane o produkcji i zużyciu energii, dane budżetowe i podatkowe, dane o działalności gospodarczej, dane o ochronie i zanieczyszczeniu środowiska, dane zdrowotne, dane prawne, dane edukacyjne.
Dziesięć uznanych międzynarodowych standardów ustala, czy dane mogą funkcjonować jako otwarte. Mający do nich dostęp “hakerzy obywatelscy” tworzą aplikacje czy serwisy internetowe zbudowane w duchu Web 2.0, które wykorzystują upublicznione dane. Ponownie wykorzystane (re-use) dane są podstawą dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Przykładami konkretnych rozwiązań mogą być Sejmometr.pl, czyli nie tylko zbiór otwartych danych publicznych, ale też narzędzia do komunikacji z rządem, takie jak serwis MamPytanie.net. Lecz publiczne dane to także możliwość tworzenia planów podróży komunikacją miejską (JakDojade.pl) czy serwisów pogodowych, jak dzieje się w innych krajach. Niestety, Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich wykazało realne trudności i problemy, jakie można napotkać podczas prób ponownego wykorzystania informacji publicznych. Kuriozalny był np.wymóg składania każdego dnia pisma o udostępnienie obowiązujących w danym dniu zmian w rozkładzie jazdy czy ograniczanie prawa konstytucyjnego przez prawo gospodarcze oraz złe praktyki, takie jak podpisywanie umów na wyłączność.
1 000 000 000 pobrań odnotował należący do Apple’a uniwersytet online iTunes U do lutego 2013. Całkowicie w duchu Open Data każdy może brać udział w kursach uniwersytetów takich jak Cambridge albo MIT. USA są liderem w dziedzinie otwartej edukacji: w ciągu najbliższych lat zainwestuje się tam dwa miliardy dolarów w opracowywanie otwartych materiałów edukacyjnych (Open Educational Resources, OER).
10 ZASAD KORZYSTANIA Z “OTWARTYCH DANYCH”
Wprawdzie na sztandarach Open Data znajdują się otwartość i wolność, ale również tutaj obowiązują jasne reguły. Tam, gdzie znajduje się etykieta”Open”, musi być spełnione dziesięć kryteriów, które za Transparency International Georgia cytuje “Mapa drogowa otwartego rządu w Polsce”.
1) Troska o kompletność danych.
Dane publiczne powinny być udostępnione w całości. Ponadto należy dążyć do udostępnienia wersji elektronicznych także danych przechowywanych w formach niecyfrowych. Zbiory danych powinny być uzupełnione o metadane i opisy metodologiczne sposobu zbierania i opracowywania danych.
2) Udostępnianie danych podstawowych
Należy udostępniać dane zebrane w postaci jak najbardziej pierwotnej i w jak największej rozdzielczości. Dane nie powinny być agregowane w większe całości, w przypadku materiałów źródłowych nie należy zmieniać formatów w szczególności na formaty niższej jakości.
3) Udostępnianie danych bieżących
Dane publiczne powinny być udostępniane jak najprędzej, by zapewnić ich jak największą wartość. W większości przypadków oznacza to udostępnianie danych zaraz po ich zebraniu i opracowaniu.
4) Dostęp do danych bez dyskryminacji
Dane powinny być dostępne dla wszystkich, anonimowo, bez konieczności rejestracji lub weryfikacji tożsamości.
5) Zapewnienie dostępności danych
Zasoby powinny być dostępne dla jak największego grona użytkowników, do jak najszerszych celów. Podstawowym krokiem jest udostępnienie zasobów w publicznym Internecie. Dostępność to także kwestia stosowania formatów przyjaznych dla użytkowników, którzy są w różny sposób niepełnosprawni. Należy stosować typowe formaty danych, a także bardziej otwarte formaty alternatywne w przypadku gdy popularne formaty ograniczają dostępność danych. Należy zapewnić możliwość ściągnięcia w całości danych dostępnych poprzez sieć.
6) Umożliwienie przetwarzania maszynowego
Dane muszą być udostępnione w sposób umożliwiający automatyczny dostęp do nich i ich przetwarzanie (na przykład przez programy komputerowe) tak zwane przetwarzanie maszynowe. W tym celu, jeśli to możliwe, dane powinny mieć postać odpowiednio ustrukturyzowanego i opisanego tekstu.
7) Stosowanie niezastrzeżonych formatów
Dane powinny być dostępne w formatach plików umożliwiających swobodne ich wykorzystanie. W przypadku popularnych formatów zastrzeżonych gdy stosowanie niezastrzeżonych alternatyw może ograniczyć wykorzystanie danych należy je udostępniaćw kilku różnych formatach.
8) Udostępnianie danych bez zbędnych licencji
Dane publiczne, o ile to możliwe, nie powinny podlegać prawom autorskim, patentom, nie być znakami towarowymi czy podlegać ochronie tajemnicy przedsiębiorcy. Należy klarownie oznaczać dane, do których nie stosują się te ograniczenia.
9) Trwałość danych
Dane publiczne powinny być wieczyście archiwizowane, by zapewnić ciągłą do nich dostępność. Należy też oznaczać wszelkie zmiany dokonywane w zbiorach danych.
10) Zapewnienie możliwości wyszukiwania danych
Zbiory danych powinny być katalogowane na bieżąco oraz umożliwiać indeksowanie przez wyszukiwarki sieciowe.
DOSTAWCY OTWARTYCH DANYCH
1)
GUS
: http://www.stat.gov.pl/bdl/html/indeks.html Baza danych lokalnych z podziałem na kategorie.
2)
Cursea, Hasso-Plattner-Institut: openhpi.de, coursea.org Interaktywne kursy online o różnej tematyce (IT, muzyka, design, psychologia) prowadzone w języku angielskim.
3)
Obywatele: openstreetmap.pl Wolna crowdsourcingowa alternatywa dla Google Maps.
4)
Open Data Network
: opendata-showroom.org Pokazuje wiele przykładów aplikacji Open Data.
5)
Moja Polis: mojapolis.pl Serwis w przyjemniej i zrozumiałej dla każdego formie (mapy,wykresy, tabele i rankingi) udostępnia dane o społeczno-ekonomicznej kondycji gmin, powiatów i województw.
6)
Otwarte Zabytki
: http://otwartezabytki.pl/ Baza zabytków w Polsce, która może być weryfikowana, uzupełniana o opisy, zdjęcia i inne dane przez użytkowników.