Typowa scena, która stanowi zbyt duże wyzwanie dla formatu JPEG – ten sam kadr obejmuje sporo bardzo jasnych elementów (niebo), jak również elementy ciemne (bok chaty). Rezultatem jest częściowa utrata informacji o obrazie w tzw. “cieniach”, a zwłaszcza w “światłach”.
Ten sam kadr widać poniżej, ale tym razem obraz pochodzi z umiejętnie wywołanego pliku RAW. Dało się uratować znacznie więcej szczegółów na jasnym niebie oraz poprawić jasność najciemniejszych fragmentów zdjęcia. Wygląda ono przez to trochę jak obraz typu HDR – zakres tonalny plików RAW daje często takie możliwości, bez konieczności naświetlania i łączenia kilku klatek.
FORMAT JPEG
ROZSZERZENIA: JPEG, JPG (INNE, RZADZIEJ SPOTYKANE ROZSZERZENIA TO JPE, JIF, JFIF, JFI)
Nazwa JPEG pochodzi od połączonego zespołu ekspertów fotograficznych, którzy nad nim pracowali – Joint Photographic Experts Group. Prace nad tym formatem rozpoczęły się w 1983 roku, a zatem w tym roku możemy świętować jego 30-urodziny. Cóż, nie świadczy to raczej na jego korzyść… Format JPEG wykorzystuje stratny algorytm kompresji obrazu, co oznacza, ze część informacji podczas zapisu po prostu ginie. Ponadto obraz jest nie tylko kompresowany, ale i automatycznie poprawiany (w każdym aparacie nieco inaczej, w zależności od wewnętrznego oprogramowania), dzięki czemu zdjęcia w tym formacie od razu wyglądają dosyć ładnie, nawet bez dodatkowej obróbki w programie graficznym.
PLUSY
- stosunkowo niewielki rozmiar plików
- szybszy zapis na nośniku pamięci i większa liczba zdjęć, które można zapisać
- wygoda i uniwersalność – pliki JPEG odczytamy we wszystkich programach graficznych, niezależnie od aparatu, w jakim zostały zapisane
- zdjęcia zapisane w tym formacie od razu wyglądają dość dobrze – maja poprawione automatycznie ostrość i kontrast, a zwykle także zwiększone nasycenie barw
MINUSY
- aparaty zapisują pliki JPEG z precyzją 8 bitów na kanał (w każdym pikselu), co przekłada się konieczność zmieszczenia wszystkich informacji kanału jasności (luminancji) na 256 poziomach
- ze względu na niewielka liczbę poziomów jasności JPEG gorzej sprawdza się w sytuacjach ekstremalnych: przy kontrastowych kadrach, słabym lub bardzo mocnym oświetleniu, nietypowej temperaturze barwowej światła itp.
- kompresja jest stratna – każdy zapis pliku powoduje kolejną, mniejszą lub większą utratę danych
- nie da się wrócić do pierwotnej postaci pliku JPEG, na przykład po kilku latach, w unowocześnionym programie graficznym, chyba że zachowaliśmy oryginalny, nieedytowany plik prosto z aparatu
FORMAT RAW
ROZSZERZENIA: ARW, CRW, DCS, DNG, ORF, PTX, NEF, RAF, RAW (I WIELE INNYCH!)
Nazwa RAW pochodzi od angielskiego słowa, które tłumaczymy dosłownie jako “surowy”. Należy pamiętać o tym, że tak naprawdę nawet ten surowy format plików zakłada jakąś ingerencję oprogramowania aparatu w proces zapisu obrazu. W przeciwieństwie do formatu JPEG pliki typu RAW są zapisywane z użyciem kompresji bezstratnej, dlatego można je przetwarzać dowolną liczbę razy bez strat w jakości obrazu, cały czas zachowując też pierwotną postać pliku. Bardziej metaforycznie format RAW określa się jako cyfrowy negatyw, co oznacza, że zdecydowanie wymaga on obróbki w programie graficznym. W trakcie edycji daje większe możliwości manewru niż plik JPEG, ale wymaga to czasu i wiedzy, jeśli rezultaty mają być zadowalające. Jeśli tego czasu nie poświecimy lub wiedzy nie mamy, może być kiepsko – źle obrobiony plik RAW będzie wyglądał gorzej niż plik JPEG, nawet jeśli ten ostatni pochodzi prosto z aparatu fotograficznego.
PLUSY:
- nowoczesny format, cały czas opracowywany dla nowych modeli aparatów
- zapis jest bezstratny, a edycja pliku nie narusza jego pierwotnej postaci. Po paru latach, dysponując lepszym oprogramowaniem, możemy wrócić do “źródeł” i edytować je na nowo.
- przekazuje znacznie więcej informacji o obrazie, ze względu na 12-bitowy, a czasem nawet 14-bitowy zapis informacji o każdym pikselu w każdym z kanałów barwnych i kanale jasności
- zdecydowanie lepiej sprawdza się w sytuacjach ekstremalnych, wymagających ratowania obrazu, który został na przykład w całości lub częściowo niedoświetlony bądź prześwietlony, albo gdy kolory zostały odwzorowane zupełnie nieprawidłowo
MINUSY:
- pliki RAW są kilkukrotnie większe od plików JPEG, więc ich zapis trwa dłużej i mniej ich się mieści na nośniku danych
- niemal każdy nowy model aparatu wprowadza własną odmianę plików RAW (choć z rozszerzeniem typowym dla danego producenta). Są one niekompatybilne wstecznie, dlatego wymagają wykorzystywania nowych lub niedawno aktualizowanych programów graficznych.Wyjątkiem jest format DNG firmy Adobe.
- tylko niektóre programy graficzne obsługują pliki typu RAW, przy czym najlepiej edytować je w specjalnych, dedykowanych aplikacjach do “wywoływania” RAW-ów
- systemy komputerowe domyślnie (bez dodatkowych plug-inów) nie są w stanie otworzyć pliku RAW ani nawet wyświetlić jego miniaturki. Nie da się też w prosty sposób umieścić tego typu pliku w Sieci, np. wrzucić go na konto w Facebooku.
Pojedynek na dynamikę (zakres tonalny)
Najjaśniejsze partie obrazu (niebo) zostały zapisane w formacie JPEG z użyciem ok. 70 poziomów jasności. To za mało, żeby uratować prześwietlone zdjęcie. Do zapisu tych samych części kadru w 12-bitowym pliku RAW wykorzystanych jest ponad 2000 poziomów jasności, a przy zapisie 14-bitowym nawet ok. 8000 poziomów jasności. Dzięki temu z pliku RAW udało się odzyskać informacje, których w pliku JPEG już zwyczajnie nie było:
Pojedynek na szumy
Podsumowanie
Korzystanie z formatu JPEG i formatu RAW można porównać do jazdy zwykłym samochodem i samochodem rajdowym. Ten pierwszy nie wymaga od użytkownika zbyt wielkiej uwagi – po prostu działa, wystarczy go tylko zatankować i raz do roku oddać do przeglądu technicznego. Ale wrażenia z jazdy nim również są dosyć zwyczajne. Natomiast samochód rajdowy przed każdym wyścigiem i po wyścigu wymaga pewnego nakładu czasu i pracy, lecz przekłada się to na zupełnie inne osiągi w trakcie jazdy.
Format JPEG jest właśnie takim zwyczajnym samochodem. W większości sytuacji zdjęciowych da sobie radę naprawdę dobrze z zapisem odpowiednich informacji o obrazie, a później jeszcze dołoży do tego bezproblemowe otwieranie, przesyłanie czy niedużą objętość pliku. Problem pojawia się w sytuacjach, które z jakichś względów okazały się trudniejsze do sfotografowania. Wtedy przydaje się profesjonalny “samochód sportowy”, z napędem na cztery koła, niesamowitym przyśpieszeniem i ogromną odpornością na trudne warunki drogowe – format RAW. Z drugiej strony jeżdżenie na co dzień takim wozem jest trochę męczące…
Dlatego większość fotografów decyduje się na korzystanie wyłącznie z formatu JPEG. I to naprawdę nie jest gorszy wybór. W sytuacjach kryzysowych RAW daje większe pole manewru, ale jest też mniej wygodny w użytkowaniu. Naszym zdaniem jest… remis!