Poradnik: Ruter jako serwer

Dysponując pendrive’em lub zewnętrznym dyskiem twardym podłączanym do portu USB, w ciągu kwadransa przekształcimy go w pełnoprawny dysk sieciowy. Co prawda, takie chałupnicze rozwiązanie nie zapewni nam szybkości i zakresu funkcji zbliżonych do tych w pełnoprawnych serwerach NAS, ale w zupełności wystarczy do zapewnienia wielu użytkownikom dostępu do dokumentów, zdjęć czy filmów zapisanych w jednym miejscu. Aby sprawdzić, czy nasz ruter może pracować jako serwer plików, poszukajmy na jego stronie konfiguracyjnej funkcji takich jak »NAS« czy »USB Storage« albo zajrzyjmy na witrynę producenta urządzenia. Czasami możliwości rutera rozszerza aktualizacja oprogramowania wewnętrznego (firmware). Jeśli zamierzamy wykorzystywać ruter w charakterze dysku sieciowego, instalacja jego najnowszej wersji jest zalecana również ze względów bezpieczeństwa.

Improwizowany dysk sieciowy bazujący na ruterze ma w porównaniu z typowym dyskiem NAS nie tylko wady, ale też kilka zalet. Po pierwsze nie musimy kupować i instalować nowego urządzenia. Ponadto praktycznie nie zwiększa się zużycie energii rutera, a zastosowanie pendrive’a jako nośnika danych eliminuje hałas, dzięki czemu dysk sieciowy może działać całą dobę, będąc stale do naszej dyspozycji.
Klucze USB zwykle dobrze spisują się w roli nośników danych – przeszkadzać może tylko ich niewielka pojemność ograniczona do 64 GB. Ponieważ jednak wiele ruterów odczytuje i zapisuje dane przez port USB z maksymalną szybkością około 4 MB/s, pojemniejszą pamięć trudno byłoby wykorzystać. Chcąc zastosować zamiast pendrive’a dysk twardy z interfejsem USB niewyposażony w osobny zasilacz, musimy liczyć się z ryzykiem, że port rutera nie będzie w stanie dostarczyć prądu o natężeniu wystarczającym do jego zasilania. Po podłączeniu dysku słychać wtedy, że jego silnik próbuje rozpędzić talerze, lecz po chwili zatrzymuje się z głośnym kliknięciem. Sprawna obsługa dużych ilości danych jest przy tym możliwa jedynie wówczas, gdy połączenie między dyskiem a ruterem jest dostatecznie szybkie, tak jak w przypadku niektórych urządzeń zaopatrzonych w porty USB 3.0. Złącza zgodne z nowym standardem zapewniają też stabilniejsze zasilanie. Na kolejnych stronach obszernie wyjaśniamy, jak skonfigurować funkcję dysku NAS na przykładzie rutera FRITZ!Box firmy AVM i w skrócie przedstawiamy możliwości urządzeń innych producentów.

FRITZ!Box jako NAS

1) Przygotowujemy ruter i nośnik

Przed zapełnieniem pamięci dysku sieciowego danymi powinniśmy zainstalować w ruterze najnowszą wersję oprogramowania wewnętrznego, zwłaszcza że w lutym w firmwarze urządzeń AVM wykryto lukę w zabezpieczeniach. Aby otworzyć stronę konfiguracyjną FRITZ!Boxa, podajmy w przeglądarce internetowej adres http://fritz.box. Po zalogowaniu, w zakładce »System | Update« kliknijmy polecenie »Find New Fritz!OS«, otwierając w ten sposób kreator aktualizacji. Po przygotowaniu rutera podłączmy do portu USB komputera pendrive lub dysk, którego chcemy użyć, a następnie w Eksploratorze kliknijmy jego ikonę prawym przyciskiem myszy i wydajmy komendę »Formatuj«. Wybierzmy z listy »System plików« opcję »NTFS« i wciśnijmy przycisk »Rozpocznij«. Później skopiujmy bezpośrednio z komputera na podłączony do niego nośnik pliki, które chcemy umieścić na dysku sieciowym – kopiowanie ich przez sieć potrwa znacznie dłużej. Na koniec odłączmy nośnik od komputera, klikając ikonę »Bezpieczne usuwanie sprzętu«w Zasobniku systemowym, i podłączmy go do portu USB rutera.

2) Włączamy usługę NAS

Na stronie konfiguracyjnej FRITZ!Boxa otwórzmy panel »Home Network | USB Devices«. Podłączony nośnik danych powinien być wyświetlony na liście z etykietą »USB storage media«. Jeśli używamy dysku twardego, włączmy w zakładce »USB Settings« funkcję oszczędzania energii. Na kolejnej zakładce należy wyłączyć opcję »USB remote connection enabled« dla pamięci USB. Teraz otwórzmy panel »Home Network | Storage (NAS)« i zaznaczmy pole »Storage (NAS) enabled«. Pole »Name« pozwala zmienić nazwę, pod jaką dysk będzie widoczny w sieci (W)LAN. W polu »Working group« podajmy nazwę grupy roboczej, do której należy nasz komputer – można ją sprawdzić, wciskając klawisze [Windows] + [Pause].

3) Korzystamy z dysku sieciowego

Z nośnika podłączonego do FRITZ!Boxa mogą korzystać wszystkie komputery i inne urządzenia połączone z ruterem bezprzewodowo lub kablowo. Aby uzyskać dostęp do pamięci, otwórzmy Eksplorator Windows i podajmy w polu adresu wyrażenie “\\fritz.nas”. Na ekranie pojawi się okno dialogowe »Zabezpieczenia systemu Windows« – wprowadźmy w nim nazwę użytkownika “workgroup\ftpuser” (wielkość liter nie ma znaczenia) i podajmy hasło administracyjne FRITZ!Boxa. Zaznaczmy opcję »Zapamiętaj moje poświadczenia«, jeśli chcemy, by wszyscy użytkownicy komputera

mieli dostęp do dysku sieciowego.

4) Trwale łączymy komputer z dyskiem

5) Aktywujemy serwer multimediów

Aby uzyskać dostęp do plików na dysku NAS przy użyciu komputera, najprościej jest udostępnić katalog sieciowy w Eksploratorze Windows w sposób opisany powyżej. Dla telewizorów i urządzeń mobilnych służących przede wszystkim do przeglądania zdjęć oraz odtwarzania muzyki i filmów przewidziano usługę AVM-Mediaserver. Obsługuje ona pliki multimedialne zapisane na nośniku sieciowym, umożliwiając ich przeglądanie na różnym sprzęcie przy użyciu prostego interfejsu. Urządzenia te, na przykład telewizory, odtwarzają pliki bezpośrednio z dysku podłączonego do FRITZ!Boxa w formie strumienia danych w standardzie UPnP/DLNA. W panelu »Home Network | Media Server« możemy zmienić ustawienia takie jak pokazywana nazwa serwera oraz wybrać nośniki USB, których zawartość ma być przez niego wyświetlana. Opcje w sekcji »Media sources in the Internet« oraz w zakładkach »Web radio« i »Podcast« pozwalają korzystać z innych usług multimedialnych: możemy wybrać którąś ze wstępnie skonfigurowanych internetowych radiostacji lub ręcznie podać adres transmisji (http://….m3u) albo źródło podcastu (adres URL pliku XML).

6) Odtwarzamy multimedia na telewizorze

Aby obejrzeć na ekranie telewizora plik zapisany na dysku NAS, otwórzmy jego menu i wybierzmy funkcję o nazwie »Odtwarzacz multimedialny« lub podobnej. Jako źródło wybierzmy »AVM FRITZ!Mediaserver«. Podczas ładowania listy plików podzielonej na kategorie na niektórych urządzeniach mogą pojawić się błędy, za to struktura katalogów jest zwykle wyświetlana poprawnie. Pamiętajmy, że standard UPnP/DLNA reguluje jedynie komunikację między urządzeniami – aby dało się odtworzyć plik, telewizor czy odtwarzacz multimedialny musi obsługiwać format, w jakim jest on zapisany, oraz odpowiednie kodeki.

7) Multimedia na smartfonie i tablecie

Do odtwarzania plików multimedialnych z dysku NAS na smartfonie czy tablecie najłatwiej jest wykorzystać aplikację AVM FRITZ!Media, którą można pobrać ze sklepu Google Play lub Apple App Store. Przy pomocy tego narzędzia da się nie tylko otworzyć wybrany plik na urządzeniu mobilnym, ale też polecić jego odtworzenie innemu sprzętowi zgodnemu ze standardem UPnP/DLNA -na przykład telewizorowi. W tym celu dotknijmy przycisk właściwości na ekranie aplikacji i wskażmy docelowe urządzenie.

8) Konfigurujemy zdalny dostęp

Konfiguracja dostępu do FRITZ!Boxa przez Internet jest bardzo łatwa. Na stronie konfiguracyjnej urządzenia kliknijmy polecenie »Internet | MyFritz« i otwórzmy kreator nowego konta w usłudze MyFritz. Później, korzystając z dowolnego komputera, zalogujmy się do FRITZ!Boxa za pośrednictwem strony http://myfritz.net – wówczas będziemy mogli zmienić ustawienia rutera oraz uzyskać dostęp do plików na dysku sieciowym. Uwaga: chcąc korzystać ze zdalnego dostępu do plików, pamiętajmy o instalacji najnowszej wersji firmware’u i używajmy bezpiecznych haseł!

Włączanie usługi NAS w innych ruterach

Linksys: SMB, FTP i serwer mediów

Rutery marki Linksys umożliwiają udostępnianie danych zgromadzo-nych na pamięci USB poprzez sieć Windows, serwer FTP oraz podobnie jak we FRITZ!Boxie – za pomocą serwera multimediów. Aby skonfigurować opcje udostępniania, należy z menu urządzenia wybrać polecenie »USB Storage« (»Zewnętrzna pamięć masowa«). Na zakładce »Folder Access« (»Dostęp do folderów«) określimy, czy pliki będą dostępne dla wszystkich użytkowników sieci lokalnej czy tylko dla wybranych osób znających hasło. W tym miejscu możemy też tworzyć konta użytkowników i przypisywać im prawa dostępu do poszczególnych folderów. Ustawienia użytkowników mają też wpływ na usługę serwera FTP, którą konfigurujemy na kolejnej zakładce. W tym przypadku nie mamy wiele ustawień – możemy zmienić domyślny port dla usługi FTP oraz system kodowania nazw plików. Zakładka »Media Server« (»Serwer multimediów«) pozwala na ustalenie udziałów, które mają być przeszukiwane pod kątem plików multimedialnych.

TP-Link: Prosty dysk NAS

TP-Link należy do nielicznych producentów, których niedrogie rutery są wyposażone w prostą usługę NAS. Ich wadą jest anglojęzyczny interfejs. Aby dostać się do ustawień nośnika USB, kliknijmy pozycję »USB Settings« na pasku po lewej stronie. W sekcji »Service Status« wciśnijmy przycisk »Start”. Pole wyboru poniżej pozwala zabezpieczyć dostęp do danych hasłem. Później możemy otworzyć udostępniony katalog w Eksploratorze Windows, podając nazwę użytkownika “admin” oraz hasło, które ustaliliśmy. W odpowiedniej sekcji strony konfiguracyjnej uruchamiamy serwer FTP. Uważajmy, korzystając z opcji »Internet Access: Enable« – musimy wówczas założyć nowe konto użytkownika w sekcji »User Accounts« i zablokować dostęp do serwera FTP użytkownikowi “admin”, gdyż dane logowania są przesyłane w formie jawnej. Aby dało się połączyć z ruterem przez Internet, skonfigurujmy usługę Dynamic DNS w odpowiedniej sekcji strony. Router TP Link obsługują jedynie
płatną usługę dyndns.org.

D-Link: Komunikacja z telefonem

Skomplikowana strona konfiguracyjna D-Linka DIR-868L nie ułatwia konfiguracji dysku sieciowego, choć liczba dostępnych opcji jest niewielka. Ruter umożliwia udostępnienie nośnika danych przez sieć
w systemie Windows, ale bez tworzenia kont użytkowników i zarządzania uprawnieniami. Zamiast tego skoncentrowano się raczej na dostępie do plików przez Internet. Służy do tego funkcja Shareport Web Access. W jej ramach użytkownik ma do dyspozycji stronę internetową wyświetlającą zapisane pliki, jednak nie może nimi zarządzać ani dodawać nowych. Konta użytkowników usługi Shareport nie są wykorzystywane podczas łączenia się z dyskiem za pośrednictwem systemu Windows. Aplikacja D-Link SharePort pozwala wygodnie archiwizować na dysku podłączonym do rutera zdjęcia oraz inne pliki ze smartfonów i tabletów. Dostęp do danych przez Internet zapewnia
bezpłatna usługa mydlink.

Netgear: Łatwy dostęp

Przetestowany przez nas ruter Netgear R7000 z oprogramowaniem Netgear Genie domyślnie udostępnia w sieci podłączony do niego nośnik USB bez konieczności podawania hasła. Aby przejrzeć zawartość jego pamięci, wystarczy podać w Eksploratorze adres “\\192.168.1.1”. Bardziej zaawansowane opcje znajdziemy na panelu »Basic | ReadyShare«. W sekcji »Advanced Settings« aktywujmy dostęp przez HTTP i FTP – dla obu tych funkcji można też włączyć zdalny dostęp przez Internet. Rozsądnym rozwiązaniem jest zastąpienie prostego HTTP przez HTTPS. Ruter i jego dysk sieciowy wywołamy, podając stały adres URL przydzielany w ramach bezpłatnej usługi Dynamic DNS oferowanej przez Netgeara. Firma dostarcza też m.in. aplikacje Genie i EasyShare, pozwalające na sterowanie ruterem oraz korzystanie z plików na dysku NAS poprzez smartfon lub tablet. Działają one również przez Internet, dając nam zdalny dostęp do zdjęć, muzyki i filmów.