Poradnik: Stary sprzęt znów jak nowy

Żadne urządzenie elektroniczne nie zyskuje na sprawności od ciągłego użytkowania. Przeciwnie – z każdą instalacją nowego programu, procedurą rozruchową czy sekwencją zapisu bądź odczytu danych podzespoły się zużywają, a oprogramowanie traci płynność i stabilność działania. Starczym dolegliwościom można jednak przeciwdziałać trzeba tylko wiedzieć, jak zadbać o notebooka, smartfon czy tablet.
Najprostsza i najszybsza w realizacji jest optymalizacja pracy oprogramowania – tym zagadnieniem zajmiemy się najpierw. Z takimi problemami, jak błędne ustawienia BIOS-u, zbyt wiele wpisów Autostartu czy zbędne aplikacje zainstalowane na dysku, odpowiednie narzędzia uporają się w kilka kliknięć. Kiedy system spowalniają wyeksploatowane i zakurzone podzespoły, sięgnijmy po odpowiednie środki czyszczące (oraz oprogramowanie), które przywrócą pełną sprawność wentylatorom czy ogniwom akumulatorów – a w razie konieczności wymieńmy je na nowe. Nie zapominajmy też o profilaktyce.
Również działanie starszych tabletów i smartfonów z Androidem, skutecznie przyspieszymy dzięki konserwacji i porządkowaniu oprogramowania, pamięci podręcznej oraz przestrzeni na dane. Na zużycie podzespołów urządzeń mobilnych nie mamy niestety większego wpływu, ponieważ z reguły są one zamknięte w nieotwieralnej (bądź trudnej do otwarcia) obudowie. Pozostaje nam jedynie wymiana wyeksploatowanego akumulatora oraz mechaniczne zabezpieczenie urządzenia przed dalszymi uszkodzeniami.

Niewłaściwe ustawienia BIOS-u bądź UEFI mogą wydłużać rozruch systemu o wiele cennych sekund. Aby tego uniknąć, wywołajmy ekran konfiguracyjny i wyłączmy testowanie sprawności pamięci RAM w sposób przewidziany w instrukcji płyty (w przypadku płyty głównej Asusa w komputerze testowym należało w tym celu aktywować opcję “Fast Boot”). W menu “Boot | Boot Device Priority” ustawmy partycję systemową na początku listy. Później przejdźmy do menu “SATA” i sprawdźmy, czy kontroler SATA komputera działa w szybkim trybie AHCI.

Aby przyspieszyć rozruch systemu i podczas pracy mieć do dyspozycji większą ilość pamięci operacyjnej, wyłączmy zbędne usługi i automatyczne uruchamianie nieużywanych programów. W tym celu wciśnijmy klawisze [Windows] + [R], wprowadźmy komendę “msconfig” i kliknijmy przycisk “OK”, żeby wywołać Menedżer konfiguracji systemu. Przejdźmy na kartę “Usługi”, zaznaczmy pole “Ukryj wszystkie usługi firmy Microsoft “, po czym kliknijmy przycisk “Wyłącz wszystkie”. Później aktywujmy tylko usługi związane z oprogramowaniem antywirusowym i kliknijmy przycisk “Zastosuj”. Na karcie “Uruchamianie” znajdziemy listę aplikacji uruchamianych wraz z systemem (w Windows 7) bądź odnośnik do takiej listy w Menedżerze zadań (od Windows 8). Wyłączmy wszystkie programy poza antywirusem oraz innymi narzędziami, które faktycznie powinny być uruchomione przez cały czas (np. Dyskiem Google, który na bieżąco synchronizuje pliki z chmurą). Kliknijmy przycisk “OK”, a po ponownym starcie systemu przekonajmy się, czy rzeczywiście musimy uruchomić dodatkowe usługi bądź programy, które wcześniej włączały się automatycznie.

Zwłaszcza dyski SSD znacznie tracą na wydajności, kiedy są wypełnione niemal po brzegi. Zainstalujmy i otwórzmy narzędzie CCleaner (do pobrania ze strony piriform.com/ccleaner) – porządkuje ono liczne katalogi systemowe oraz te zawierające pliki tymczasowe, których istnienia nie jesteśmy nawet świadomi. Po zakończeniu analizy warto wyłączyć z procesu oczyszczania elementy związane z domyślną przeglądarką – inaczej stracimy na przykład historię przeglądania. Narzędzie WinDirStat pomoże nam znaleźć i ręcznie usunąć z dysku pliki, które zajmują wiele miejsca, a nie są nam już potrzebne.

Ci, którzy chętnie eksperymentują z nowymi aplikacjami, często mają na dysku wiele nieużywanych programów. Chcąc się ich pozbyć, zazwyczaj trzeba żmudnie dezinstalować jeden po drugim, korzystając z Panelu sterowania. Zadanie to znacznie ułatwia narzędzie IObit Uninstaller, pozwalające usunąć z systemu wiele aplikacji naraz.

5. Regulujemy pracę wentylatorów
W Panelu sterowania, w oknie “Opcje zasilania | Zmień ustawienia planu | Zmień zaawansowane ustawienia zasilania” znajdziemy grupę ustawień “Zarządzanie energią procesora” – zebrane tam opcje wpływają na wydajność systemu oraz obroty wentylatorów. Jeżeli korzystamy z notebooka i zależy nam na pełnej mocy procesora również przy zasilaniu z akumulatora, zmieńmy ustawienie “Zasady chłodzenia systemu | zasilanie bateryjne” na “Aktywne”. Jeśli bardziej zależy nam na cichszej pracy komputera, obniżmy “Maksymalny stan procesora” do ok. “75%”.

Często niedocenianymi podzespołami każdego komputera są wentylatory wymuszające przepływ powietrza między żebrami radiatorów, które odprowadzają ciepło generowane przez układy elektroniczne. Prędzej czy później na radiatorach oraz łopatkach wentylatorów osadza się kurz, przez co wydajność chłodzenia ulega pogorszeniu. Nowoczesne komputery reagują na to obniżeniem częstotliwości taktowania, co wprawdzie zmniejsza ilość oddawanego ciepła, ale odbija się na wydajności. Na szczęście po otwarciu obudowy łatwo usuniemy kurz zwykłym odkurzaczem. Na czas czyszczenia wentylatory należy zablokować, przytrzymując je ręką bądź mocując taśmą klejącą. Ich łopatki dokładnie wyczyśćmy wacikiem zamoczonym w alkoholu. Notebooki często dają się dokładnie wyczyścić dopiero po całkowitym rozłożeniu obudowy – poszukajmy na YouTube klipu z instrukcją demontażu naszego modelu.

Każdy cykl ładowania (nawet częściowego) odbiera akumulatorowi notebooka pewną część pojemności. Choć może to brzmieć kontrowersyjnie, z tego powodu należy przynajmniej raz do roku całkowicie rozładować ogniwa, a później naładować je do pełna. Podczas takiej operacji elektronika sterująca mierzy faktyczną pojemność akumulatora i przystosowuje się do niej, optymalizując proces ładowania oraz odczytywania pozostałego czasu pracy. Niektórzy producenci notebooków przygotowują narzędzia umożliwiające przeprowadzenie nieprzerwanego cyklu kalibracji w sposób zautomatyzowany albo implementują odpowiednią funkcję w BIOS-ie lub UEFI. Przykładowo narzędzie do konserwacji akumulatora Lenovo Power Manager pozwala m.in. sprawić, że ładowanie będzie rozpoczynało się dopiero wówczas, kiedy stan naładowania akumulatora spadnie poniżej 90 proc. – w efekcie zmniejszymy liczbę cykli ładowania przy zasilaniu sieciowym. Warto też zatrzymać ładowanie przy stanie ok. 97 proc., gdyż końcówka procesu najbardziej obciąża ogniwa i skraca ich żywotność. Kiedy niezbędna jest wymiana akumulatora na nowy, wybierzmy raczej oryginalną część oferowaną przez producenta – zamienniki często okazują się znacznie mniej trwałe.

Czyste powietrze: Do wlotów powietrza znajdujących się na spodzie komputera czy notebooka powinno dostawać się jak najmniej kurzu. Stawiajmy urządzenie wyłącznie na gładkich, czystych powierzchniach, a unikajmy dywanów (PC) czy tapicerki meblowej (notebooki). Regularnie czyszcząc obudowę (w tym również jej spód), zadbamy o jej dobry wygląd i ograniczymy kurzenie się podzespołów wewnątrz.

Dostęp powietrza: Zbyt mała ilość powietrza nie wystarcza do wydajnego chłodzenia komputera, co powoduje przegrzewanie się jego komponentów, przyspiesza ich zużycie i obniża wydajność. Nie wciskajmy urządzenia w zbyt wąską wnękę i nie używajmy obudowy jako półki na papiery.

Wstrząsy: Nagłe wstrząsy są zabójcze dla wirujących dysków twardych. Zachowajmy dużą ostrożność, przemieszczając działające notebooki czy dyski zewnętrzne, zwłaszcza kładąc je na twardych powierzchniach.

Burze: Uderzenia piorunów powodują przepięcia w sieci elektroenergetycznej i telefonicznej oraz innych obwodach, które mogą wywołać uszkodzenie wielu urządzeń na pewnym obszarze. Można temu zapobiec, stosując filtry przeciwprzepięciowe w formie listew bądź przejściówek na pojedyncze gniazdka.

Nowsze wersje Androida zwykle działają sprawniej od poprzednich, więc sprawdźmy na ekranie “Ustawienia | Informacje o telefonie | Aktualizacje systemowe”, czy są dostępne uaktualnienia. Jeśli producent naszego urządzenia przestał wydawać przeznaczone do niego aktualizacje, rozważmy zastąpienie oryginalnego systemu niestandardowym ROM-em, takim jak CyanogenMod. Chcąc pozbyć się zbędnych appów, otwórzmy sklep Play i w menu “Moje appy | Zainstalowane” usuńmy wszystkie programy, których już nie używamy (1a). Zwróćmy uwagę zwłaszcza na te, które uruchamiają się wraz z systemem. Upewnijmy się, że korzystamy z najnowszych wersji zainstalowanych appów, dotykając przycisku “Aktualizuj wszystkie” (1b).

Kiedy pojedyncze appy pomimo aktualizacji sprawiają kłopoty, wywołajmy ekran “Ustawienia | Aplikacje” i dotknijmy odpowiedniego tytułu. Najpierw sprawdźmy, czy wydanie polecenia “Wyczyść pamięć podręczną” przywróci poprawne działanie programu. Jeśli nie, dotknijmy przycisku “Wyczyść dane”, żeby przywrócić app do stanu fabrycznego. Chcąc skasować pamięć podręczną wszystkich appów, przejdźmy na ekran “Ustawienia | Urządzenie | Pamięć”, dotknijmy pozycji “Dane w pamięci podręcznej” i zatwierdźmy wyświetlony komunikat.

3. Zwalniamy miejsce na dane
App DiskUsage ze sklepu Play pomoże nam ustalić, jakie pliki i foldery zajmują najwięcej miejsca w pamięci urządzenia. Aby usunąć zaznaczony element, dotknijmy przycisku menu i wydajmy komendę “Delete”.