Echolokacja nie jest zdolnością przypisaną jedynie zwierzętom. Człowiek także może się jej nauczyć – w ciągu zaledwie 10 tygodni! Eksperymenty przeprowadzono co prawda na niewielkiej grupie, ale wyniki są bardzo obiecujące.
Echolokacja jak u Daredevila?
Daredevil (aka. Matt Murdock) to jedna z najbardziej złożonych i najciekawszych postaci z komiksów Marvela. Stracił wzrok w wyniku wypadku, ale nauczył się wykorzystywać echolokację do poruszania się po świecie. Choć jest to tylko komiksowa fikcja, ma ona wiele wspólnego z rzeczywistością. Mały eksperyment przeprowadzony w 2021 r., w którym wzięło udział 12 osób (ze zdiagnozowaną w dzieciństwie ślepotą) oraz 14 osób widzących z grupy kontrolnej, pokazał, że wcale nie trzeba wiele, by nauczyć się echolokacji.
Naukowcy z Uniwersytetu Durham stworzyli dwie grupy osób – 12 niewidomych (ze zdiagnozowaną ślepotą w dzieciństwie) i 14 widzących (grupa kontrolna). Poddali ich 20 sesjom treningowym trwającym 2-3 godziny, podczas których mieli wykorzystywać “kliknięcia” ustami do poruszania się po labiryncie (z korytarzami ułożonymi w kształt litery T, zakrętami o kształcie litery U oraz zygzakami). Okazało się, że 10 tygodni (bo tyle trwał eksperyment) wystarczyło, by dosłownie nauczyć się echolokacji.
Czytaj też: Pierwszy pacjent na świecie otrzymał rewolucyjny implant wzroku. Oto nadzieja dla niewidomych
Po odbyciu serii treningów, uczestników wprowadzono do nowego wirtualnego labiryntu, w którym nigdy wcześniej nie byli. Nawet w takich okolicznościach, liczba kolizji z przeszkodami była znacznie mniejsza niż na początku całego programu szkoleniowego. Co to oznacza? Echo kliknięć własnymi ustami pomagało osobom niewidomym poruszać się po labiryncie łatwiej niż wcześniej.
Co więcej, naukowcy stwierdzili, że po 20 sesjach treningowych, amatorzy-echolokatorzy radzili sobie równie dobrze co eksperci wykorzystujący tę umiejętność od lat. Echolokacji faktycznie można się nauczyć i nie dotyczy to tylko osób niewidomych. Umiejętność ta jest dostępna również dla osób widzących i w różnym wieku. Badanie przeprowadzono w 2021 r., ale zostało ciepło przyjęte przez środowisko naukowe, dlatego przypominamy je teraz.
Nie przypominam sobie żadnej innej pracy z udziałem niewidomych uczestników, która spotkałaby się z tak entuzjastycznym przyjęciem.Lore Thaler, psycholog z Uniwersytetu Durham
Wraz z wiekiem następuje pogorszenie wzroku i słuchu, ale badania uczonych z Uniwersytetu Durham wykazały, że nawet osoby niewidome w wieku 79 lat były w stanie opanować umiejętność echolokacji. Wszystko jest kwestią treningu.
Osoby niewidome nauczone echolokacji lepiej radziły sobie w codziennym życiu nawet kilka miesięcy po zakończonym eksperymencie. 10 z 12 uczestników w ankiecie stwierdziło, że echolokacja przyczyniła się do poprawy ich niezależności i samopoczucia.