Matematycznie idealny układ planetarny 105 lat świetlnych od Ziemi. Znacznie młodszy niż się wydawało

Układ planetarny HD 110067 to fascynujący przypadek. Naukowcy odpowiedzialni za odkrycie i opisanie gwiazdy i krążących wokół niej planet odkryli bowiem, że trudno znaleźć bardziej harmoniczny układ. Jak się jednak okazuje, wiek całego układu został błędnie oszacowany za pierwszym razem i dopiero teraz, przy drugim podejściu udało się ustalić, że nie jest on tak stary, jak się pierwotnie wydawało.
Matematycznie idealny układ planetarny 105 lat świetlnych od Ziemi. Znacznie młodszy niż się wydawało

Układ planetarny HD 110067 znajduje się 105 lat świetlnych od nas w kierunku gwiazdozbioru Warkocza Bereniki. Z jednej strony to daleko, wszak najbliższe nam gwiazdy znajdują się zaledwie 4-6 lat świetlnych od nas, z drugiej strony to wciąż nasze podwórko, jeżeli weźmiemy pod uwagę fakt, że średnia naszej galaktyki to 100 000 lat świetlnych.

Sam układ składa się z gwiazdy oraz krążących wokół niej sześciu egzoplanet, których orbity są zdumiewająco precyzyjnie ze sobą zsynchronizowane. To właśnie ta idealna synchronizacja wspierała pierwotne szacunki, które wskazywały na to, że cały układ planetarny ma 8 miliardów lat. W takim czasie orbity planet miałyby sporo czasu na to, aby się tak do siebie dopasować.

Wiek układu oszacowano pierwotnie na podstawie diagramu Hertzsprunga-Russella, czyli uwzględniając jasność gwiazdy macierzystej oraz jej temperaturę.

Teraz jednak wszystko się zmieniło. Naukowcy z Uniwersytetu Guanajuato w Meksyku zauważyli, że o ile diagram H-R doskonale się nadaje do szacowania wieku gwiazd podobnych do Słońca, to może prowadzić do błędów w przypadku gwiazd mniej masywnych od Słońca. Z tego też powodu astronomowie postanowili ponownie oszacować wiek gwiazdy i jej planet badając jej aktywność i tempo obrotu.

Zabierając się za analizę, naukowcy przyjrzeli się obfitości zjonizowanego wapnia w atmosferze gwiazdy HD 110067. To właśnie one stanowią dobry wskaźnik aktywności gwiazdy. Wyniki badań wykazały, że gwiazda jest znacznie aktywniejsza od Słońca, a tym samym najprawdopodobniej jest od niego młodsza. To już była ciekawa informacja, bowiem Słońce ma 4,5 miliarda lat, a przecież HD 110067 miała mieć aż 8 miliardów lat.

Czytaj także: Nowo odkryte planety krążą w idealnej synchronizacji. To wygląda jak symulacja 

Z tego też powodu naukowcy postanowili przyjrzeć się tempu rotacji gwiazdy. Co do zasady młode gwiazdy rotują szybciej, a z czasem to tempo spada. Nasza gwiazda dzienna potrzebuje 27 dni na pełen obrót wokół własnej osi. Obserwacje wykazały, że HD 110067 na pełen obrót potrzebuje zaledwie 20 dni. Ten wynik także pokazuje, że gwiazda musi być młodsza od Słońca.

Tak szczegółowy opis parametrów gwiazdy pozwolił na porównanie jej z jej bliźniaczkami podobnych rozmiarów. W ten sposób naukowcy ustalili, że HD 110067 ma zaledwie 2,5 miliarda lat, a więc jest prawie o połowę młodsza od Słońca.

Zmiana naszej wiedzy o wieku tego konkretnego układu planetarnego wiąże się ze zmianą naszych oczekiwań wokół niego. Jak bowiem powszechnie wiadomo, młode gwiazdy są znacznie aktywniejsze i dochodzi na ich powierzchni do częstszych i silniejszych rozbłysków szkodliwego promieniowania rentgenowskiego i gamma. To z kolei będzie miało wpływ na potencjalne życie, które mogłoby powstawać na powierzchni planet krążących wokół tej gwiazdy. Silne rozbłyski praktycznie sterylizują powierzchnię planet, uniemożliwiając życiu długotrwałe istnienie.

Warto jednak pamiętać, że wszystkie sześć znanych egzoplanet w układzie HD 110067 krąży na tyle blisko gwiazdy, że na ich powierzchni i tak nie znaleźlibyśmy żadnego życia. Możliwe jednak, że więcej planet istnieje dalej od gwiazdy, w strefie nadającej się do zamieszkania, gdzie temperatury są bardziej umiarkowane. Jeżeli tak jest, to planety te wciąż czekają na odkrycie.