W obliczu rosnących zagrożeń i potrzeby szybkich, opłacalnych odpowiedzi, integracja systemów obronnych opartych na laserach oferuje wgląd w przyszłość walki. Ta zmiana paradygmatu, choć obiecująca, rodzi dziś ogromne pytania o skuteczność, adaptacyjność i szersze konsekwencje dla międzynarodowej dynamiki bezpieczeństwa. Niedawne wykorzystanie tej technologii w strefach konfliktu jest zresztą dowodem jej operacyjnej użyteczności oraz zmieniającego się charakteru wojny.
Początek wojny laserowej. Izraelski Iron Beam zniszczył wrogie drony
Izrael potwierdził pierwsze w historii bojowe użycie laserów dużej mocy do przechwytywania zagrożeń powietrznych podczas trwającego konfliktu. Systemy laserowe, opracowane przez Rafael Advanced Defense Systems we współpracy z izraelskim Ministerstwem Obrony i Siłami Powietrznymi (IAF), zostały pomyślnie wdrożone w warunkach bojowych przez lotniczy komponent obrony powietrznej izraelskiego lotnictwa.
Izrael jest pierwszym krajem na świecie, który przekształcił technologię laserów dużej mocy w pełni operacyjny system i przeprowadził rzeczywiste przechwytywania bojowe. – powiedział Dr Yuval Steinitz, przewodniczący firmy Rafael.
O pierwszej w historii użytej broni laserowej na wojnie już nie raz słyszeliście, bo w grę wchodzi akurat system laserowy Iron Beam (Żelazna Wiązka), który to został zaprojektowany do przechwytywania pocisków rakietowych krótkiego zasięgu, artylerii oraz moździerzy. Działa na dystansie do 10 kilometrów i zapewnia przechwytywanie z (praktycznie) zerowym kosztem na strzał po wdrożeniu. W przeciwieństwie do tradycyjnych systemów kinetycznych Iron Beam wykorzystuje energię skierowaną do neutralizacji zagrożeń, oferując znacznie tańszą alternatywę dla kosztownych pocisków przechwytujących.
Czytaj też: Będą nasłuchiwać, ale odpowie im tylko cisza. Chiny zrewolucjonizowały technologię wojskową
W ostatnim czasie system wykazał się ponoć ogromną skutecznością, bo przechwycił ponad 40 dronów od początku wielofrontowej wojny Izraela z Hamasem, która rozpoczęła się w październiku 2023 roku. Większość z tych dronów pochodziła ponoć z terytorium Libanu i co tu dużo mówić, stawiły czoła istnemu niszczycielowi bezzałogowców latających. Główną zaletą laserów pokroju Iron Beam jest bowiem niska cena działania oraz możliwość zwalczania wielu celów bez potrzeby uzupełniania amunicji. Eksperci ostrzegają jednak, że obecne systemy laserowe nie są jeszcze skuteczne przeciwko szybkim pociskom rakietowym i ogranicza je pogoda oraz jednoczesne namierzanie tylko jednego celu. Pewne jest jednak, że pierwsze skuteczne wykorzystanie Iron Beam w warunkach bojowych stanowi ważny kamień milowy w dziedzinie technologii wojskowej i toruje drogę do dalszego rozwoju broni energii skierowanej.
Jak działa broń laserowa?
Broń laserowa, taka jak Iron Beam, opiera się na technologii energii skierowanej. Oznacza to, że wykorzystuje skoncentrowaną wiązkę światła do neutralizowania celów. W przypadku systemów dużej mocy, takich jak izraelski Iron Beam, wykorzystywany jest laser w paśmie podczerwieni (najczęściej z zakresu 100 kW lub więcej), który umożliwia szybkie podgrzanie celu do punktu, w którym jego struktura ulega zniszczeniu.
Etapy działania broni laserowej
- Wykrycie i śledzenie celu – systemy radarowe i optyczne wykrywają nadlatujący obiekt, taki jak dron, pocisk moździerzowy czy rakieta krótkiego zasięgu.
- Ukierunkowanie wiązki – precyzyjny system optyczny (zwykle z naprowadzaniem elektrooptycznym lub termowizyjnym) nakierowuje wiązkę lasera na punkt newralgiczny celu, np. zbiornik paliwa, system napędowy lub punkt konstrukcyjnie wrażliwy.
- Aktywacja wiązki lasera – skoncentrowana energia cieplna emitowana przez laser zaczyna błyskawicznie podgrzewać powierzchnię obiektu. Materiał topi się, pęka lub wybucha (w zależności od budowy celu).
- Neutralizacja zagrożenia – w ciągu 2–5 sekund (czasem krócej) obiekt przestaje być zagrożeniem, a sam laser nie powoduje eksplozji wtórnej.
Chociaż aktualnie szczegóły techniczne systemu Iron Beam są objęte tajemnicą, to wiadome jest, że Iron Beam wykorzystuje laser na ciele stałym (solid-state laser), prawdopodobnie oparty na technologii włóknowej lub diodowej. Tego typu lasery są bardziej energooszczędne niż lasery chemiczne, działają w sposób ciągły, charakteryzują się dużą precyzją i niskim czasem reakcji, a do tego są bardziej kompaktowe i łatwiejsze w integracji z mobilnymi systemami obronnymi.
Zalety broni laserowej
Broń laserowa posiada szereg istotnych atutów, które czynią ją atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych systemów uzbrojenia. Przede wszystkim nie wymaga użycia klasycznej amunicji, co eliminuje konieczność skomplikowanej logistyki i ciągłego uzupełniania zapasów pocisków. Oznacza to zarówno oszczędność finansową, jak i uproszczenie operacyjne. Jedną z kluczowych cech systemów laserowych jest też zerowy koszt jednostkowy po wdrożeniu – po uruchomieniu systemu głównym kosztem pozostaje jedynie zużycie energii elektrycznej. To drastycznie obniża koszt każdej kolejnej próby przechwycenia celu w przeciwieństwie do drogich rakiet przechwytujących.
Czytaj też: Trump chce chronić USA z orbity. Chiny pokazują, jak traktują Złotą Kopułę
Lasery oferują również błyskawiczny czas reakcji, jako że są gotowe do działania niemal natychmiast, bez potrzeby przeładowywania. Dzięki temu mogą być wykorzystywane w sytuacjach wymagających natychmiastowej odpowiedzi, na przykład wobec nagłych ataków dronów. Kolejnym atutem jest skrytość działania, bo w praktyce broń laserowa jest cicha, nie wytwarza smug, huku ani fali uderzeniowej, co czyni ją trudną do wykrycia przez przeciwnika. Dodatkowo działa w sposób niezwykle precyzyjny, bo wiązka laserowa oddziałuje punktowo, co pozwala na eliminację celu bez ryzyka doprowadzania do bezpośrednich zniszczeń w otoczeniu.
Ograniczenia broni laserowej
Pomimo licznych zalet, broń laserowa nie jest jednak pozbawiona wad. Jednym z głównych ograniczeń jest jej silna zależność od warunków atmosferycznych. Mgła, deszcz, dym czy zawiesiny kurzu mogą znacząco osłabić moc wiązki, ograniczając jej skuteczność w realnych warunkach bojowych. Ponadto obecna generacja systemów laserowych wykazuje wysoką efektywność głównie wobec wolnych i słabo opancerzonych celów, takich jak drony czy pociski moździerzowe. Broń ta nie jest jeszcze skuteczna wobec celów szybkich i silnie opancerzonych, jak pociski balistyczne czy hipersoniczne.
Kolejną barierą jest możliwość rażenia tylko jednego celu w danym momencie – każda wiązka skupia się na jednym obiekcie, co utrudnia obronę przed atakami zmasowanymi. Nie można jednocześnie razić kilku celów, jak w przypadku salwy rakiet. Systemy laserowe wymagają też ciągłego zasilania o dużej mocy, co wymaga zastosowania specjalistycznych generatorów lub integracji z pojazdami i platformami zdolnymi do zapewnienia odpowiedniego poziomu energii.
Co oznacza debiut Iron Beam i co dalej?
Izraelski Iron Beam nie tylko zadebiutował na polu walki, ale udowodnił, że broń laserowa przestała być wyłącznie koncepcją eksperymentalną. Jej skuteczne wykorzystanie w realnym konflikcie z potwierdzonymi przechwyceniami dronów zamknęło ważny etap technologicznego wyścigu zbrojeń. Zamiast tylko testów poligonowych, mamy do czynienia z rzeczywistym zastosowaniem w warunkach bojowych. Otwarty wcześniej wątek “czy to działa w praktyce?” został więc jednoznacznie rozstrzygnięty.
| Państwo | Nazwa systemu | Status | Zakres działania | Potwierdzone użycie bojowe | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| Izrael | Iron Beam | Wdrożony operacyjnie | Do 10 km | Tak (2023) | Przechwytywanie dronów i pocisków moździerzowych, pierwszy system laserowy z realnym użyciem bojowym |
| USA | HELWS, DE M-SHORAD, LWSD | Testy operacyjne | 5–10+ km (różnie w zależności od wersji) | Nie | Intensywny rozwój, montowane na pojazdach i okrętach; brak oficjalnego potwierdzenia użycia w boju |
| Chiny | SILENT HUNTER, LASS, DEW | Rozwój/testy | Do 4 km (deklaratywnie) | Nie | Prezentowane na targach, brak niezależnych potwierdzeń realnej skuteczności |
| Rosja | Pereswiet | Rozmieszczony (częściowo) | Nieznany (tajne) | Nie | Oficjalne informacje o gotowości bojowej, lecz brak transparentnych danych o skuteczności |
| Niemcy | Laser Effector (Rheinmetall) | Testy demonstracyjne | Do 3–5 km | Nie | Testowane na fregatach i w zastosowaniach naziemnych. Możliwe wdrożenie po 2026 roku |
Czytaj też: Wyciągają go z kieszeni i zmieniają przebieg wojny. Żołnierze USA zdradzili sekret
Pozostają jednak kluczowe pytania, które ten debiut dopiero zapoczątkował – kiedy systemy takie jak Iron Beam będą w stanie radzić sobie z szybszymi, trudniejszymi celami – np. pociskami hipersonicznymi? Czy zdołają działać niezawodnie w różnych warunkach atmosferycznych? Izrael otworzył nowy rozdział, ale gra dopiero się rozpoczyna. Broń laserowa właśnie udowodniła, że może działać. Teraz trzeba ją udoskonalić, zintegrować z szerszymi systemami obronnymi i przygotować na skalowanie.